Natalija Striłeć

Muzeum Bohdana Łepkiego w Brzeżanach

Bohdan Łepki. Ambasador ukraińskiej kultury w Polsce

Bohdan Łepki (Łepkyj; 1872–1941) należy do grupy wybitnych działaczy społeczno-kulturalnych, którzy prezentowali kulturę ukraińską w świecie. Ponieważ wielotorowa działalność artysty w ciągu wielu lat (1899–1914, 1925–1941) związana jest ze środowiskiem polskim, jego nazwisko łączy się przede wszystkim z określeniem „ambasador ukraińskiej kultury w Polsce”.

W roku 1899 Bohdan Łepki przyjeżdża z Brzeżan do Krakowa. Młody, aktywny, pełen twórczych zamysłów suplent brzeżańskiego gimnazjum potrzebował szerszej przestrzeni dla działalności i „swobodnego oddechu”. Dzięki wsparciu Ołeksandra Barwinśkiego, członka Rady Szkolnej Krajowej we Lwowie przeniesiony został na posadę suplenta do Państwowego Gimnazjum św. Jacka w Krakowie. Protekcja Kyryła Studynśkiego, docenta uniwersytetu we Lwowie, umożliwiła Łepkiemu rozpoczęcie pracy w charakterze lektora języka ukraińskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Kraków miał wówczas rangę centrum kulturalnego, z przewagą sztuki. Działała tam społeczność ukraińska, której trzon stanowili studenci Uniwersytetu, w tym Wydziału Lekarskiego i Akademii Sztuk Pięknych. „Jako uniwersytecki lektor Łepki zajął znaczące miejsce wśród miejscowych Ukraińców. W jego mieszkaniu (m.in. ul. Sobieskiego 5, Słoneczna 1) spotykała się ukraińska elita polityczna i kulturalna, stale kursująca na szlaku Lwów–Kraków–Wiedeń, nawet podróżująca z Kijowa do Włoch, miejscowi pisarze, malarze, historycy i galicyjscy artyści, którzy koncertowali w Krakowie; mieszkali tu także studenci Akademii Sztuk Pięknych bez grosza przy duszy”¹M. Sywićkyj, Bohdan Łepkyj. Žyttia i tworczisť, Kyjiw 1993, s. 46.. Przez wszystkie lata pobytu w Krakowie Bohdan Łepki był zastępcą przewodniczącego krakowskiego oddziału „Proswity”²„Proswita – ukraińska organizacja społeczno-oświatowa, założona we Lwowie w 1868 r. (red.).. Także dzięki jego talentom organizatorskim i licznym kontaktom udało się nie tylko usunąć z Towarzystwa moskwofilów³Moskwofile (moskalofile) – prorosyjski prąd kulturalny i polityczny, reprezentowany przez część duchowieństwa greckokatolickiego i wiernych, m.in. na Zakarpaciu (red.)., ale także przyciągnąć do pracy wielu zdolnych ludzi, wprowadzić tradycję corocznych akademii ku czci Szewczenki, wieczorów literackich upamiętniających ukraińskich klasyków, „(…) jednym słowem stał się organizatorem życia kulturalnego całej kolonii ukraińskiej”⁴M. Sywićkyj, Bohdan Łepkyj, dz. cyt., s. 46.. Oceniając rozległą działalność społeczną Łepkiego, jeden z jego współczesnych nazwał go „ambasadorem kultury ukraińskiej”. Zajęty nauczaniem na uniwersytecie i w gimnazjum, intensywnie pracujący na niwie literatury, artysta zdołał także nawiązać owocną współpracę z ukraińskimi i polskimi instytucjami społeczno-kulturalnymi. Wszak „Łepki uważał za swój obowiązek pokazanie światu i swoim najbliższym sąsiadom – Polakom – wyjątkowości Ukrainy”⁵N. Biłyk, Rol Bohdana Łepkoho u pohłybłenni intehraciji Ukrajiny w switowyj kulturnyj proces, w: Ukrajina-Jewropa-Swit, red. Ł.M. Ałeksijeweć, Ternopil 2008, 1, s. 109..

Podczas całego pobytu w Krakowie Bohdan Łepki nawiązał i utrzymywał przyjazne i serdeczne stosunki z wieloma postaciami kultury ukraińskiej. Jak wspominał Mykoła Hołubeć, „wszystko, co tylko ukraińskiego przybywało do Krakowa, skupiało się w domu Łepkich”⁶M. Hołubeć, Żyttiewyj szlach B. Łepkoho, w: Bohdan Łepkyj. 1872–1941. Zbirnyk u poszanu pamjati poeta, Krakiw – Lwiw 1943, s. 9.. Byli to: Wasyl Stefanyk, Mychajło Kociubynśkyj, Olha Kobylanśka, Andrij Żuk, Mykoła Hołubeć, Ostap Łućkyj, Mychajło Bojczuk, Iwan Seweryn, Damian Horniatkewycz, Ołeksa Nowakiwśkyj, Osyp Kuryłas, Ołeksandr Barwinśkyj, Kyryło Studynśkyj, Kyryło Trylowśkyj, Mychajło Hruszewśkyj i inni. Jeśli chodzi o środowisko polskie, zbliżenie Łepkiego było przede wszystkim motywowane osobistymi zainteresowaniami. Jako pisarz i artysta nawiązał bliskie kontakty z przedstawicielami Młodej Polski, a „współpraca z pozauniwersyteckim ośrodkiem słowiańskim była wynikiem kontaktów z polskimi publicystami, politykami i twórcami kultury”⁷M. Sywićkyj, Bohdan Łepkyj, dz. cyt., s. 47.. Wymieńmy tylko kilka nazwisk: Stanisław Wyspiański, Jacek Malczewski, Leon Wyczółkowski, Jan Stanisławski, Kazimierz Tetmajer, Tadeusz Miciński, Wilhelm Feldman, Władysław Orkan, Marian Zdziechowski, Bolesław Wysłouch i inni. Mikołaj Siwicki, znawca twórczości Łepkiego, pisał: „Od Łepkiego Wyspiański brał materiały o ukraińskich strojach ludowych, ukazane w historycznym rapsodzie Bolesław Śmiały, z Łepkim Wyczółkowski najlepiej mógł rozmawiać o pejzażach i pieśniach ludowych, które widział i słyszał podczas swojego dziesięcioletniego pobytu na Ukrainie. Bywał na Ukrainie także Stanisławski. Kiedy zaś wrócił, zaprosił Łepkiego do swojej pracowni, pokazał ostatnie prace i czekał na ocenę, bo nikt lepiej nie mógł odczuć uroku ukraińskiego pejzażu, odtworzonego przez polskiego artystę”⁸Tamże, s. 47–48.. To tu, w „ambasadzie” u Łepkich „toczyły się długie rozmowy o naszych sprawach literackich, artystycznych i politycznych, tu była ukraińska wyspa pośród polskiego morza”⁹Z. Kuzela, Bohdan Łepkyj, w: Zołota Łypa. Juwiłejna zbirka tworiw Bohdana Łepkoho z joho žyttiepysom, bibliohrafijeju tworiw i pryswiatamy, red. Z. Kuzela, Ukrajinśke Słowo, Berlin 1924, s. 42..

Tym samym w krótkim czasie Bohdan Łepki z dostarczyciela informacji o sprawach ukraińskich stał się współtwórcą relacji ukraińsko-polskich. Artysta często bywał w Galicji Wschodniej, gdyż według M. Hołubca „niewiele z wydarzeń ­kulturalnych i narodowych w regionie odbywało się bez jego przemówienia inauguracyjnego lub recytacji wierszy”¹⁰M. Hołubeć, Żyttiewyj szlach…, dz. cyt., s. 9.. We Lwowie, Czerniowcach, Borysławiu, Rohatynie czy Tarnopolu był już postrzegany jako przedstawiciel kultury zachodnioeuropejskiej. Utrzymywał kontakty zarówno z ówczesną elitą galicyjską – Iwanem Franką, Kobylanśką, Stefanykiem, Osypem Makowejem, Wołodymyrem Hnatiukiem, Jarosławem Wesełowśkim, Wasylem Łukyczem, jak i z młodymi postaciami kultury ukraińskiej – Mołodą Muzą¹¹Mołoda Muza – ukraiński ugrupowanie artystyczne działające we Lwowie w latach 1906–1914., a także z szacownymi instytucjami – Towarzystwem „Proswita”, Towarzystwem Naukowym im. Szewczenki, Ridną Szkołą¹²N. Biłyk, Bohdan Łepkyj: żyttia i dijalnisť, Ternopil 2001..

Jesienią 1901 r. z inicjatywy profesora filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego Mariana Zdziechowskiego powstał w Krakowie Klub Słowiański. Celem stowarzyszenia było „informowanie społeczeństwa polskiego o kulturze i aspiracjach innych ludów słowiańskich”¹³M. Sywićkyj, Bohdan Łepkyj, dz. cyt., s. 48.. Ze strony polskiej członkami zostali tak wybitni przedstawiciele życia publicznego i kulturalnego jak Feliks Koneczny, Leon Wasilewski, Franciszek Morawski, Kazimierz Morawski, Jan Łoś, Kazimierz Nitsch i inni. Ze strony Ukraińców zaś, w warunkach walki na Uniwersytecie we Lwowie, lepszego kandydata niż Łepki nie można było znaleźć. Miał to być przecież nie tylko przedstawiciel społeczeństwa ukraińskiego, ale aktywista przekonany o potrzebie współpracy, wierzący w jej możliwość, mający odpowiedni autorytet i darzony zaufaniem po obu stronach. „Nie można było pozwolić wyciągniętej ręce wisieć w powietrzu”¹⁴Tamże, s. 49., więc 21 grudnia 1901 r. uroczyste inauguracyjne posiedzenie Klubu Słowiańskiego otworzył Bohdan Łepki „odczytem o najnowszej literaturze rusko-ukraińskiej”. Otwarcie spotkania przez przedstawiciela Ukrainy po raz kolejny podkreśliło, że tematyka ukraińska będzie na pierwszym planie działalności klubu. Sprawozdanie z trzyletniej działalności stowarzyszenia stwierdza: „prace Klubu rozpoczęły się od – Rusi. Nie było to dziełem przypadku; chcieliśmy, ażeby tak było. Uznając w Rusinach najbliższych swych braci, udzieliliśmy pierwszego w nowem Stowarzyszeniu głosu Rusinowi, ażeby to pozostało dokumentem niejako w kronice Klubu, pragnącego w ten sposób stwierdzić, że żywiąc sympatye dla słowiańskich pobratymców wogóle, mamy je przedewszystkiem dla Rusi (…). Odczyt przyjęto z największym uznaniem, ożywiona zaś dyskusja stwierdziła, jak jednomyślnie członkowie Klubu życzą powodzenia Rusinom w dziele podniesienia narodowej kultury”¹⁵Klub Słowiański w Krakowie. Sprawozdanie z trzechlecia, „Świat Słowiański” 1: 1905, nr 1, s. 2..

Jak zauważyła Nadija Biłyk, „zbliżenie Ukraińców i Polaków na niwie kultury miało na celu przezwyciężenie negatywnych stereotypów panujących w stosunkach politycznych obu narodów. Dzięki Łepkiemu współpraca była pożyteczna dla wszystkich, przede wszystkim dla Polaków, którzy z powodu nieznajomości języka ukraińskiego nie mogli zaspokoić swojego zainteresowania kulturą ukraińską”¹⁶N. Biłyk, Rol Bohdana Łepkoho…, dz. cyt., s. 110.. Pozyskał on do działalności Klubu profesorów lwowskiego uniwersytetu Kyryła Studynśkiego i Ołeksandra Kołessę, oraz posła na Sejm Krajowy Ołeksandra Barwinśkiego, którzy publikowali artykuły w czasopiśmie Klubu „Świat Słowiański”, a na spotkaniach wygłaszali referaty o problematyce ukraińskiej. Sam Łepki był aktywnym mówcą na zebraniach Klubu: w 1902 tematem jego wystąpienia był Gogol (Mykoła Hohol), w 1903 – Wasyl Stefanyk, w 1904 – muzyka Mykoły Łysenki. W 1905 roku przedstawił zaś członkom Klubu fragmenty własnego przekładu na język polski Słowa o pułku Igora, przychylnie przyjętego¹⁷Tamże..

Po utworzeniu organu klubu „Świat Słowiański” Łepki został zaproszony do redagowania felietonów Kronika ruska i Przegląd prasy ruskiej. Felietony te „przekształciły się w ciekawy i bardzo bogaty zbiór informacji ukraińskich z Galicji, terenów Ukrainy pod władzą Rosji i wszystkich stron świata”¹⁸M. Sywićkyj, Bohdan Łepkyj, dz. cyt., s. 52.. Redaktor nie tylko wybierał materiały z gazet ukraińskich, ale także dokonywał oceny spraw ukraińskich, nie tylko przedstawił osiągnięcia w dziedzinie kultury, ale także opowiedział o rewolucyjnych wydarzeniach 1905 roku, biorąc w obronę naród ukraiński. W latach 1905–1906 Łepki opublikował w języku polskim następujące artykuły: Towarzystwo naukowe imienia Szewczenki we Lwowie, Z ruskich prac i zabiegów, Prześladowanie ukraińskiej mowy. (Ukaz z r. 1876), Ruskie echa z za Kordonu, Wiec ukraiński w Petersburgu, Rusini w Dumie, Co robi Ukraina?¹⁹N. Biłyk, Bohdan Łepkyj, dz. cyt. [Znalezienie publikacji znacznie ułatwiło zestawienie bibliograficzne Bibliografia problematyki ukraińskiej na łamach „Świata Słowiańskiego” za lata 1905–1914 w książce O. Kich-Masłej, Ukraina w opinii elit Krakowa końca XIX – pierwszej połowy XX wieku, Kraków 2009, zwłaszcza s. 165–172 – Red.].. Istotne jest również to, że we wspomnianych artykułach Bohdan Łepki, w odróżnieniu od innych autorów, „na określenie swego ludu używał nazwy narodowej „Ukraińcy”, podczas gdy większość współtwórców „Świata Słowiańskiego” używała określenia „Rusini”²⁰N. Biłyk, Rol Bohdana Łepkoho…, dz. cyt., s. 110.. Niestety, ochłodzenie stosunków między Ukraińcami i Polakami spowodowało, że redaktor pisma zaczął propagować negatywny stosunek do rewolucji w Rosji i wydarzeń na Ukrainie w 1905 roku. Łepki natomiast zajął przeciwne stanowisko: jego teksty pokazywały „zyski i straty ludu, który w ogniu walki przez wieki niewoli dojrzał do życia państwowego”²¹M. Sywićkyj, Bohdan Łepkyj, dz. cyt., s. 52.. W związku z tym w 1907 r. zaprzestał współpracy z Towarzystwem.

Niepowodzenie dialogu ukraińsko-polskiego w Klubie Słowiańskim nie sprawiło, że Łepki przestał żywić przekonanie co do możliwości ustanowienia pokojowych stosunków między oboma narodami poprzez współpracę w dziedzinie kultury, nauki i oświaty. Artysta podtrzymywał osobiste kontakty z Polakami, dla których pozostał autorytetem w sprawach ukraińskich, a jego dom wciąż był „oazą ukraińskiego życia i kultury”. W tym czasie Bohdana Łepkiego zafascynował pomysł Wiaczesława Łypynśkiego (Wacława Lipińskiego) dotyczący powrotu spolszczonej szlachty ukraińskiej do swoich korzeni. Lipiński, który studiował w Krakowie w latach 1903–1912, nie tylko uczęszczał na wykłady Łepkiego, ale był też częstym gościem w jego domu. To tutaj zrodził się pomysł wydawania odrębnego pisma dla „polskich Ukraińców” na Ukrainie, co przyczyniłoby się do zaangażowania spolszczonej inteligencji w pracę na rzecz Ukrainy. Pomysł ten został zrealizowany przez Lipińskiego w postaci polskojęzycznego pisma „Przegląd Krajowy”, które wydawał w Kijowie w roku 1909. Bohdan Łepki opublikował w czasopiśmie artykuły o Juliuszu Słowackim, Wołodymyrze ­Barwynśkim, wspomnienie o K. Wołodkowiczu, przekład na język polski Słowa o pułku Igora i kilka utworów poetyckich. Dzięki autorytetowi artysty udało się przyciągnąć do pracy wiele postaci polskiej kultury, wśród których największą sławą był Leon Wasilewski²²N. Biłyk, Rol Bohdana Łepkoho…, dz. cyt., s. 112..

Oddzielną stroną współpracy ukraińsko-polskiej były relacje między Bohdanem Łepkim a Władysławem Orkanem. Wspólnie zrealizowali ciekawe ukraińsko-polskie projekty, przede wszystkim wydanie zbioru Młoda Ukraina (1908), który zawierał przekłady opowiadań pisarzy ukraińskich, a także zbioru opowiadań Mychajła Kociubynśkiego W pętach szatana (1906), w 1910 tom opowiadań członka Młodej Muzy Mychajła Jackowa z przedmową Orkana, w 1911 – zbiór przekładów polskojęzycznych Sydira Twerdochliba Antologia współczesnych poetów ukraińskich. Tak więc „współpraca Łepkiego z Orkanem doprowadziła do popularyzacji kultury ukraińskiej wśród polskiej publiczności, nawet w atmosferze narastającego antagonizmu”²³Tamże, s. 115.. Działacze planowali także wydanie historii literatury ukraińskiej w języku polskim, co uniemożliwił wybuch I wojny światowej. Łepkiego czekała emigracja w Austrii i Niemczech (1914–1925).

Po uznaniu Galicji Wschodniej w Paryżu w 1923 r. za terytorium Polski Sejm RP zatwierdził autonomię wojewódzką dla tych ziem i rozpoczęto przygotowania do utworzenia uniwersytetu ukraińskiego w ramach Uniwersytetu Jagiellońskiego. W tym celu polski rząd „zaczął sprowadzać błąkających się za granicą uczonych ukraińskich, w tym profesora Bohdana Łepkiego (…)”²⁴M. Sywićkyj, Bohdan Łepkyj, dz. cyt., s. 75–76.. Pisarz wraz z rodziną powrócił do Krakowa pod koniec 1925 roku. Od grudnia podjął nauczanie w Gimnazjum św. Anny. W 1926 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim uruchomiono Studium Słowiańskie, wydział, który miał stać się podbudową uniwersytetu ukraińskiego. Bohdanowi Łepkiemu zaproponowano katedrę literatury. „Od 1 marca 1927 r. działacz pracował jako zastępca profesora, od 1 stycznia 1935 r. zgodnie z postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej został mianowany profesorem nadzwyczajnym uczelni”²⁵N. Biłyk, Rol Bohdana Łepkoho…, dz. cyt., s. 113.. Warto podkreślić, że choć Łepki został obywatelem odrodzonej Rzeczypospolitej, to jednak w oficjalnych kwestionariuszach zawsze wyraźnie podawał swoją narodowość: „należę do narodowości ukraińskiej”.

Na uniwersytecie Łepki stanął przed trudnym zadaniem – w złożonej sytuacji politycznej stworzyć studentom atmosferę współpracy ukraińsko-polskiej. Profesor poradził sobie z tym znakomicie – przed publicznością pojawił się nie tylko naukowiec i erudyta, ale także piękny człowiek, który bezgranicznie kocha swój naród i jego kulturę. Wykłady prowadzone przez Łepkiego – rzecz jasna, zgodnie z wymaganiami, po polsku – przyciągały studentów z innych wydziałów, nawet z innych krakowskich uczelni. „Polscy pisarze, dziennikarze, politycy uczęszczali na jego wykłady”²⁶J. Genyk-Berezowśkyj, Bohdan Łepkyj – profesor uniwersytetu, w: Słowo płomenem wziałosia, Toronto 1972, s. 155–156.. Przyjeżdżali ci, którzy „interesowali się literaturą ukraińską lub po prostu chcieli zobaczyć i usłyszeć” zakochanego w rodzimej kulturze Ukraińca²⁷P. Lwowycz, Profesor Bohdan Łepkyj, w: Powernennia Ukrajini Bohdana Łepkoho. Knyha druha, red. R. Smyk, Chicago 1996, s. 216.. Oprócz przedstawienia historii literatury ukraińskiej od epoki Rusi Kijowskiej do Iwana Franki, Łepki wygłaszał także wykłady na temat stosunków ukraińsko-polskich: Szkoła ukraińska w literaturze polskiej, Ukraina w twórczości J. Słowackiego, „Słowo o pułku Igora” w polskich przekładach, Szewczenko w polskich przekładach²⁸J. Genyk-Berezowśkyj, Bohdan Łepkyj, dz. cyt., s. 155.. Sam wykładowca z takim zachwytem ujmował tematykę wykładów, że „niektórzy mówili, iż Łepki nie wykłada, lecz głosi historię literatury ukraińskiej”²⁹Tamże, s. 160..

Łepki z powodzeniem łączył pracę dydaktyczną z aktywną pracą naukową, w szczególności utrzymywał kontakty z instytucjami naukowymi w Polsce: krakowskim oddziałem Polskiego Towarzystwa dla Badań Europy Wschodniej i Bliskiego Wschodu, Polską Akademią Umiejętności, Instytutem Badań Spraw Narodowościowych, Instytutem Wschodnim. Był jednym z założycieli Ukraińskiego Instytutu Naukowego w Warszawie, który wśród 40 opublikowanych tomów wydał 16-tomowe dzieła Tarasa Szewczenki, z czego 14 tomów zawierających polskie tłumaczenia dzieł Kobzara redagował Łepki. B. Łepki był zapraszany na wykłady w placówkach oświatowych Warszawy, Wilna, Gdyni i innych polskich miast. Ściśle współpracował z Towarzystwem Literackim im. A. Mickiewicza, Polskim Towarzystwem Filologicznym, Polskim Towarzystwem Historycznym, Kołem Polonistów itp., a to tylko niektóre z listy instytucji, co świadczy o wszechstronnej działalności naukowej Łepkiego.

W okresie międzywojennym uczony zintensyfikował także swoją działalność we współpracy z polskimi czasopismami: „Biuletyn Polsko-Ukraiński”, „Sprawy Narodowościowe” itp. Znany był także z płomiennych, patriotycznych przemówień z okazji jubileuszu Słowackiego, 950-lecia chrztu Ukrainy, podczas różnych akademii i wieczornic. W niezwykle napiętej sytuacji stosunków ukraińsko-polskich pozostał zwolennikiem pokojowego dialogu. Dlatego też po otrzymaniu w 1938 r. prezydenckiej nominacji na senatora z mównicy parlamentarnej bronił interesów ukraińskiej młodzieży szkolnej. Stanowi szkolnictwa ukraińskiego poświęcił swoje pierwsze i jedyne wystąpienie w Senacie. Podkreślał w nim konieczność nauczania w języku ojczystym, co jest środkiem podnoszenia kultury i świadomości narodowej³⁰N. Biłyk, Bohdan Łepkyj, dz. cyt..

W latach trzydziestych pracował również aktywnie jako tłumacz. Wspomniane wyżej przekłady dzieł T. Szewczenki dla wydawnictw Ukraińskiego Instytutu Naukowego w Warszawie ukazywały się w antologiach także w latach siedemdziesiątych, co świadczy o ich wysokim poziomie merytorycznym i artystycznym. Na łamach polskiej prasy pojawiały się dokonane przez B. Łepkiego przekłady dzieł Olhi Kobylanśkiej, Mychajła Kociubynśkiego, Pantełejmona Kulisza, Jurija Fedkowycza, Iwana Franki, Mychajła Staryćkiego, Łeonida Hlibowa, Maksyma Rylśkiego, Pawła Tyczyny, Jewhena Płużnyka, Mychajła Draj-Chmary i innych³¹M. Sywićkyj, Bohdan Łepkyj, s. 79.. Jako wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego i naukowiec praktyk napisał kilka opracowań w języku polskim o historii literatury ukraińskiej. Stały się podręcznikami dla studentów, a Zarys literatury ukraińskiej (1930) nadal spełnia tę funkcję. Swoistą kontynuacją Zarysu był artykuł Kilka zagadnień z literatury ukraińskiej (1933), w którym badacz zapoznawał czytelników z literaturą ukraińską pierwszej połowy XX wieku. W tym samym roku 1933 ukazał się szkic Literatura ukraińska, który przez dziesięciolecia był dla polskich odbiorców podręcznikiem, z którego można było czerpać informacje nie tylko o tym czy innym autorze bądź zjawisku w literaturze ukraińskiej, ale także na temat wpływów zachodnich na rozwój literatury ukraińskiej. Co istotne, w pracach tych Łepki podkreślał europejski charakter twórczości ukraińskich artystów, związek literatury ukraińskiej z literaturą światową. Badania Łepkiego pozwoliły wypełnić luki w wiedzy polskiego czytelnika o literaturze ukraińskiej.

Oprócz tego, że Łepki tłumaczył dzieła pisarzy ukraińskich na język polski, ważną rolę należy przypisać tłumaczeniom dzieł samego artysty na język polski, co również przyczyniło się do zapoznania Polaków ze współczesną literaturą ukraińską. Dzieła Łepkiego tłumaczyli więc na język polski: Władysław Orkan, Jerzy Niemientowski, Feliks Gwiżdż, Eustachy (Ostap) Łapski, Tadeusz Hollender, Maria Bieńkowska, Sydir Twerdochlib i inni.
Z powyższego można wnioskować, że Bohdan Łepki był kluczową postacią w kształtowaniu ukraińsko-polskich stosunków kulturalnych. Dzięki jego aktywnej, wielopłaszczyznowej działalności w Polsce udało się stworzyć ośrodek wiedzy o kulturze narodu ukraińskiego. Cechujący się tolerancją dla dążeń innych narodów, ale jednocześnie przepojony szczerym patriotyzmem, udowodnił, że naród ukraiński stworzył wartości, które zapewniają mu poczesne miejsce w kulturze światowej.

Przekład: Artur Czesak